Stukjes schrijven moet ik toch ook kunnen, dacht Herman de robot. Ik heb vandaag geen zin om auto’s te monteren. Hij ging aan zijn bureau zitten, dacht eens goed na en begon met robotsnelheid te tikken op zijn toetsenbord.
Vergezocht? Inderdaad. Science fiction? Klopt. Maar niet om de reden waar u misschien aan denkt.
Want schrijfrobots bestaan allang. Ze zien er alleen niet uit als robots. Ze hebben ook geen toetsenbord nodig om stukjes te tikken, want ze zitten al in de computer. Het zijn softwaretoepassingen, die teksten op iedere gewenste lengte kunnen samenstellen over ieder gewenst onderwerp, in iedere gewenste taal. Met wisselend succes, dat wel.
Deze zomer liet de Engelse krant The Guardian een ontwikkelaar van schrijfsoftware automatisch een tekst samenstellen. De opdracht aan de software was om de lezer ervan te overtuigen dat robots vreedzame bedoelingen hebben. Het resultaat ziet u hier, en een bespreking in het NRC hier.
De software verzamelde een enorme hoeveelheid voorbeeldzinnen over het thema, en produceerde een aantal teksten met verschillende argumenten waarom mensen niets van robots te vrezen hebben. De redacteur van The Guardian vond dat het bewerken van het eindresultaat eigenlijk niet verschilde van het bewerken van een menselijke tekst.
Nu is dit een recent voorbeeld, maar simpeler varianten bestaan al veel langer. Zo’n vijftien jaar geleden maakte ik al kennis met de eerste horoscoopgenerator. Omdat het taalgebruik en de onderwerpen van horoscopen beperkt zijn, kom je al heel ver door ingevoerde zinnen willekeurig te combineren. Daar was niet zoveel intelligentie voor nodig. Tegenwoordig zijn automatische horoscoopschrijvers tot veel meer in staat. Kijk bijvoorbeeld hier.
En het gaat veel verder. Kunstmatige intelligentie, waar automatische tekstsoftware een voorbeeld van is, kan ook poëzie schrijven, grappen bedenken (niet altijd even geslaagd) en Harry Potter herschrijven in de stijl van Hemingway. Een lijst met experimenten staat op deze site; ze zijn gemaakt met GPT-3, dezelfde software als de schrijver van dat artikel in The Guardian.
De voorbeelden hierboven gaan allemaal over het Engels. Voor kunstmatige intelligentie geldt de vuistregel: Hoe meer voorbeelden er beschikbaar zijn, hoe hoger de kwaliteit van het resultaat. Dat slaat trouwens ook op mensen. Omdat het grootste deel van het internet in het Engels wordt gepend, zijn er in die taal ook betere automatische teksttoepassingen. Nieuwe of zeldzame onderwerpen zullen dus ook minder overtuigende teksten opleveren dan onderwerpen (zoals kunstmatige intelligentie) waar het internet vol van staat.
Nederlands is een middelgrote taal in de wereld. Maar ik heb nog geen automatische tekstschrijver kunnen ontdekken voor het Nederlands. Er zijn wel allerlei herschrijftools voor beter schrijven, zoals Texamen. Vergelijkbare tools zijn voor marketing bedoeld. Je kunt daarmee zonder moeite allerlei varianten van een tekst maken waarvan Google denkt dat het originele teksten zijn, zodat je site hoger in de resultatenlijst komt.
Toch denk ik dat het niet lang meer duurt of we hebben automatische tekstproductiesoftware waarmee Nederlandse tekstschrijvers een soort redacteurs worden. Dat zal de prijzen drukken voor de bulk van de productie en daarnaast meer niche-specialisten gaan opleveren. Fijn voor marketingbedrijven, minder leuk voor de tekstschrijvers die minder gaan verdienen. En misschien ook niet zo leuk voor de argeloze internetter, die meer dan ooit bedolven zal worden onder de clickbait-artikelen.